Schakel​materiaal en stekkers

Onder schakelmateriaal verstaan wij schakelaars, dimmers en wandcontactdozen. Verder worden op deze pagina ook stekkers besproken en het perilex-systeem. Het perilex-systeem is een draaistroom-stekkersysteem voor het aansluiten van apparaten die driefasenspanning benodigen.

In veel oude huizen zijn de schakelaars en contactdozen niet in de muur ingebouwd maar zitten op de muur. Vaak lopen ook de elektrabuizen met de installatiekabels over de muur en zitten de elektradozen op de muur. In nieuwe huizen zijn kabels en aansluitdozen netjes in de muur weggewerkt.

Wandcontactdozen

Wandcontactdozen zijn aangesloten aan de fase– en nuldraad en stellen een spanning van 230 V ter beschikking. Er zijn geaarde en niet geaarde contactdozen.

Sinds 1997 mogen alleen nog maar geaarde contactdozen geïnstalleerd worden.

De geaarde contactdoos is aangesloten aan de aardedraad en te herkennen aan twee metalen klemmen aan de rand van de opening voor de stekker, vandaar ook de naam randaarde. Via deze twee klemmen kan met een geaarde stekker een apparaat met aarde verbonden worden.

De wandcontactdozen met randaarde hebben drie aansluitingen: fase, nul en aarde. De fase- en nuldraad worden in de rechter en linker aansluiting vastgeschroefd of -geklemd (het maakt niet uit welke waar) en aarde wordt in de middelste aangesloten.

Zorg ervoor dat je de draad aan de linker kant van de schroef eronder schuift. Op deze manier wordt de draad bij het vastschroeven onder de schroef getrokken.

Apparatuur, die aan een geaarde contactdoos aangesloten is, is alleen dan geaard als de stekker ook een aardeaansluiting heeft.

Stekkers

Stekkers hebben twee pinnen die bij het inpluggen in een contactdoos contact maken met fase en nul. Hierbij maakt het niet uit of fase rechts of links zit.

Geaarde stekkers zijn rond en hebben aan de buitenkant twee metalen plaatjes die contact maken met de klemmen (de randaarde) in de geaarde contactdoos. Platte stekkers zijn niet geaard.

Om een elektrisch apparaat te aarden is het noodzakelijk dat zowel de contactdoos als ook de stekker geaard zijn.

Schakelaars

Schakelaars worden gebruikt om lampen of apparatuur aan en uit te schakelen.

Als een eenpolige schakelaar op uit staat is de verbinding van de fasedraad met de lamp of apparaat onderbroken.

Bij een tweepolige schakelaar zijn zowel fase- als ook de nuldraad onderbroken. De tweepolige schakelaar verhoogt de veiligheid en is wettelijk verplicht als een vochtige ruimte zoals de badkamer niet met een aardlekschakelaar beschermd is. De trekschakelaar waarop in badkamers de wasmachine aangesloten wordt is een voorbeeld voor een tweepolige schakelaar.

Een derde soort schakelaar is de wisselschakelaar, die drie polen heeft. Men kan ermee twee apparaten of lampen afwisselend in- en uitschakelen of een wisselschakeling realiseren. Een driepolige schakelaar is op de afbeelding hiernaast te zien. De groene draad is de fasedraad, de zwarte draad de schakeldraad, die naar de lamp loopt. De bruine fasedraad verbindt de contactdoos, die onder de schakelaar gemonteerd is, met fase.

Verder is er ook nog de kruisschakelaar, waarmee een kruisschakeling gerealiseerd kan worden. Met een kruisschakeling kan een lamp met drie of meer schakelaars geschakeld worden.

De fasedraad tussen schakelaar en lamp wordt schakeldraad genoemd en is zwart geïsoleerd.